πιθηκάνθρωποι

Όνομα που έχει δοθεί σε μια σειρά απολιθωμάτων δίποδων όντων, αλλά με μορφή ήδη καθαρά ανθρωποειδή, τα οποία έζησαν για ένα υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα στη νότια και νησιωτική Ασία, κατά τη διάρκεια του κατώτερου πλειστόκαινου. Η ανακάλυψη των οστέινων απολιθωμένων τμημάτων, είχε ως αποτέλεσμα να οργανώσει η ολλανδική κυβέρνηση της Ιάβας, το 1889, μια αρχαιολογική αποστολή για τη διενέργεια ανασκαφών, κατά τη διάρκεια των οποίων, ο παλαιοντολόγος Μαρί-Εζέν Ντιμπουά ανακάλυψε κοντά στην Τρινίλ, στο ίδιο νησί, μια κρανιακή κάψα με χαρακτηριστικά ενδιάμεσα μεταξύ ανθρώπου και ανώτερων πιθήκων. Σε μικρή απόσταση, ήρθαν σε φως ένα μηριαίο κόκαλο και μερικά δόντια. Ο ίδιος ο Ντιμπουά αναγνώρισε στα ευρήματα αυτά την ύπαρξη ενός ανθρώπινου όντος, εξαιρετικά αρχαίου, στο οποίο έδωσε το όνομα (πιθηκάνθρωπος ο όρθιος – pithecanthropus erectus), για τα χαρακτηριστικά που αναφέραμε παραπάνω και για το ιδιαίτερο σχήμα του μηριαίου οστού, το οποίο φαίνεται απόλυτα κατάλληλο για την όρθια στάση που είναι τυπική στον άνθρωπο. Οι π. φαίνεται ότι βρίσκονταν σε μια ψηλότερη βαθμίδα στην κλίμακα του εξανθρωπισμού, σε σχέση με τους προηγούμενους αφρικανικούς αυστραλοπίθηκους. Πραγματικά, αν και το σχήμα της κρανιακής κάψας θυμίζει το σχήμα των τελευταίων αυτών, η χωρητικότητα της εγκεφαλικής κοιλότητας φαίνεται να πλησιάζει την ελάχιστη φυσιολογική του σημερινού ανθρώπου), δηλαδή 900 περίπου κ.εκ. (γορίλας 600 κ.εκ.)· Στον τονισμό των χαρακτήρων πρωτογονισμού συντελούν κατά μεγάλο μέρος το ρωμαλέο υπερκόγχιο τμήμα και η ινιακή κορυφή, κατάλληλη για την εισδοχή ισχυρών αυχενικών μυών, που ήταν αναγκαίοι για να διατηρούν οριζόντιο το κεφάλι, το οποίο βάραινε η γνάθος που πιθανότατα ήταν μεγάλη, και το ρωμαλέο πρόσωπο. Η στοματική κοιλότητα των π., που ήταν ογκωδέστερη από εκείνη του σημερινού ανθρώπου, παρουσιάζει εξαιρετικά ισχυρή οδοντοφυΐα, καθαρά ανθρώπινου τύπου, αν και είναι πιο χονδροειδής. Τα άκρα, με το άνω τμήμα ελαφρά μακρύτερο σε σχέση με εκείνο του σημερινού ανθρώπου, είναι ανθρωποειδούςτύπου, ιδιαίτερα τα κατώτερα, που είναι προσαρμοσμένα για τη βάδιση. Οι μεταγενέστερες έρευνες, έφεραν σε φως έναν υποτυπώδη λιθικό πολιτισμό στην ίδια τη ζώνη της ανακάλυψης των πρώτων ευρημάτων. Εκτός από τον πιθηκάνθρωπο τον όρθιο, ήρθαν σε φως στη Σανγκιράν, πάντοτε στην Ιάβα, απολιθωμένα λείψανα των π., στους οποίους δόθηκαν τα ονόματα μεγάνθρωπος ο παλαιοϊαβανικός (meganthropus paleojavanicus) και πιθηκάνθρωπος ο ρωμαλέος (pithecanthropus robustus). Τέλος, χωριστά λείψανα των π. βρέθηκαν στη νότια Κίνα, στο Χονγκ Κονγκ (γιγαντοπίθηκος, που αντιπροσωπεύεται από μερικά δόντια, τα οποία ανακαλύφτηκαν από τον Κένινγκσβαλντ σε ένα κινεζικό φαρμακείο) και στην Ινδοκίνα. Το κρανίο του πιθηκάνθρωπου της Ιάβας, γνωστού ως όρθιου πιθηκάνθρωπου. Στη φωτογραφία, κρανίο πιθηκάνθρωπου, προανθρωπίδη του κατώτερου πλειστόκαινου, με χαρακτήρες ενδιάμεσους μεταξύ ανθρώπου και ανώτερων πιθήκων (Μουσείο Ναϊρόμπι, Κένυα). Στη φωτογραφία, σύγκριση των κρανίων του χιμπατζή, του πιθηκάνθρωπου και του homo sapiens.